در چند هفته گذشته افزایش دایره درگیری‌های منطقه‌ای به محدوده فراتر از غزه، نگرانی‌ها را نسبت به وقوع یک جنگ بزرگ افزایش داده است.
زی‌سان: آیا خاورمیانه یا حتی در سطحی فراتر از آن کل جهان شاهد یک جنگ بزرگ خواهد شد؟ آیا نشانه‌های وقوع جنگ جهانی سوم از خاورمیانه هویدا شده و جامعه جهانی بار دیگر یک جنگ خانمان‌سوز را تجربه خواهد کرد؟ آیا آن‌چنان که برخی‌ها می‌گویند یک جنگ بزرگ در منطقه با محوریت ایران اتفاق خواهد افتاد؟ این‌ها و مجموعه پرسش‌های مشابه دیگر، اخیرا بیش از هر زمان دیگری در محافل رسانه‌ای و عمومی داخل ایران و منطقه مطرح می‌شوند.
به گزارش «زی‌سان»، با وجود بیش از ۱۰۰ روز جنگ میان اسرائیل و حماس در غزه، در چند هفته‌گذشته، بحران ابعاد گسترده‌تری به خود گرفته است. در مهم‌ترین سطح، پس از حملات موشکی چند وقت اخیر انصارالله یمن به کشتی‌های تجاری و نظامی آمریکا و اسرائیلی، دریای سرخ به کانون یک بحران بزرگ در سطح جهانی تبدیل شده و حتی ائتلاف «نگهبانان سعادت» به رهبری آمریکا نیز نتوانسته‌اند امنیت را به کشتی‌رانی در این دریا بازگردانند.
در سطح دوم، حملات موشکی، هوایی و پهپادی رژیم اسرائیل برای ترور رهبران نظامی حزب الله و مستشاران ایرانی در سوریه، رسما دایره درگیری‌ها را به شکل غیرمستقیم افزایش داده است. واکنش‌های انتقامی ایران با هدف قرار گرفتن مواضع تروریست‌های داعش و جاسوسان اسرائیلی در منطقه، دایره نگرانی‌ها را به سطح حداکثری رسانده است.
در چنین وضعیتی، پرسش مهم این است که آیا جنگ بزرگ در راه خواهد بود؟ در پاسخ به این پرسش مهم، استدلال نوشتار حاضر این است که معادلات امنیتی – سیاسی جهانی و نیز عواقب جنگ، امکان وقوع یک جنگ بزرگ منطقه‌ای را به حداقل رسانده است. در دفاع از این استدلال می‌توان به ۱۰ علت زیر اشاره کرد:
۱- همانند تمامی سال‌ها و دهه‌های بعد از پایان جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵) موضوع بازدارندگی هسته‌ای همچنان مهم‌ترین مانع برای آغاز جنگ جهانی سوم است. در جنگ اتمی، به این دلیل که برنده‌ای وجود نخواهد داشت، قدرت‌های هسته‌ای جهان از ورود به جنگ بزرگ در سطح جهانی طی بیش از ۷۸ سال گذشته امتناع کرده‌اند.
۲- هر گونه ورود به جنگ با ایران، می‌توان تبعات منطقه‌ای و جهانی غیرقابل کنترلی داشته باشد که رسما کلید زننده جنگ جهانی سوم باشد. بر همین اساس این‌که جنگی منطقه‌ای علیه ایران با حمایت غرب به جریان بیافتد بسیار بعید است.
۳- دولت آمریکا طی ۴۵ سالی که انقلاب اسلامی در ایران به پیروزی رسیده است، هیچ‌گاه گزینه جنگ را علیه تهران در پیش نگرفته است. حتی در ماجرای گروگان‌های آمریکایی سفارت در اوایل انقلاب نیز واشنگتن استراتژی جنگ را علیه ایران در دستور کار قرار نداد. در مقطع کنونی نیز آن‌چنان که بار‌ها به صورت آشکار و غیرآشکار مقامات سیاسی و نظامی آمریکایی گفته‌اند، خواستار هیچ‌گونه جنگی با ایران نیستند.
۴- در مقطع کنونی، سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا بر مهار دایره بحران به باریکه غزه و ضرورت عدم اشاعه جنگ متمرکز است؛ بنابراین هر گونه ورود به جنگ با ایران در محدوده خارج از دکترین سیاست خارجی آمریکا قرار دارد.
۵- لازمه هر گونه جنگ با ایران در منطقه حمایت مستقیم آمریکا است. در این زمینه باید توجه داشت دولت بایدن به دلیل درگیر بودن در جنگ اوکراین و نیز تمرکز بر سیاست مهار چین در شرق آسیا و البته درگیر بودن در حمایت از اسرائیل در جنگ غزه، به هیچ عنوان از سناریوی جنگ با ایران حمایت نخواهد کرد.
۶- در سوی مقابل آمریکا نیز ایران به وضوح نشان داده که خواهان ورود به جنگ در منطقه نیست. سیاست راهبردی ایران بر حفظ موازنه قوا در منطقه و ممانعت از گسترش نفوذ اسرائیل و آمریکا استوار است. در این راهبرد هیچ‌گونه برنامهای برای ورود به جنگ منطقه‌ای تعریف نشده است.
۷- علاوه بر ایران و آمریکا، کشور‌های عرب منطقه نیز به هیچ عنوان خواستار ورود خاورمیانه به یک جنگ خانمان‌سوز نیستند. به ویژه دولت‌های عربستان سعودی و امارات متحده عربی، به دلیل تمرکز بر سیاست‌های توسعه‌طلبانه اقتصادی، جنگ منطقه‌ای را به عنوان خودکشی بزرگ برای خود در نظر می‌گیرند.
۸- چین و روسیه نیز به عنوان دو قدرت جهانی دیگر به نظر می‌رسد به شدت مخالف وقوع جنگ بزرگ در خاورمیانه و به تبع آن در جهان هستند. این بازیگران به خوبی می‌دانند که جنگ جهانی سوم ناممکن نیست، اما هزینه‌های آن غیرقابل جبران است.
۹- شواهد و قراین نشان دهنده آن هستند که زمینه‌های لازم برای درگیری میان بازیگران منطقه‌ای وجود دارد، اما تاکنون طرفین رویکرد مدارا و صبر استراتژیک را در پیش گرفته‌اند. حتی اگر درگیری‌ای میان بازیگران منطقه اتفاق بیافتد، به نظر می‌رسد سطح آن محدود و کنترل شده خواهد بود. چرا که هیچ بازیگر فارغ از رژیم اسرائیل، خواهان وقوع جنگ بزرگ در خاورمیانه نیست.
۱۰- در سطح پایانی اغلب ناظران سیاسی بر این باور هستند که بحران‌های جهانی در محدوده منفجر شدن بوده و دیگر جهان ظرفیت خلق یک جنگ بزرگ را ندارد. جنگ منطقه‌ای با ایران با حمایت آمریکا می‌تواند کابوسی بزرگ برای نظام بین‌الملل باشد. کابوسی که برآیند آن وقوع جنگ جهانی سوم و شاید نابودی بخشی بزرگ از کره زمین باشد.
سایر اخبار
غیر قابل انتشار: ۰ | در انتظار بررسی: ۰ | انتشار یافته:
پرطرفدار